Aziz Nesin

1915-1995
Yazar

Aziz Nesin, asıl adı Mehmet Nusret, 1915 yılında İstanbul’da doğdu.
Türk gülmece yazarı. Gazetecilik, yayıncılık yaptı. Toplumun kimi tiplerini olağanüstü bir ustalıkla karikatürleştiren, bürokrasiyle alay eden, devlet çarkının işleyişindeki bozuklukları gülünçleştiren yapıtları, adının yurt sınırlarını aşarak başka ülkelerde de tanınmasını sağladı. Buna karşılık, savunduğu görüşlerden dolayı sık sık kovuşturmaya uğradı; yargılandı; hapis ve sürgün cezaları çekti. Toplumun her kesiminde, her gün yaşanan olayların çelişkili yanlarını, bunların doğurduğu gülünç durumları, her çevrede rastlanan tipleri konu edinen gülmece, romanlar yazdı.

Yapıtlarında toplumsal bozuklukları, haksızlıkları, fırsatçılığı, bürokrasiyi, yanlış değer yargılarını kıyasıya eleştirdi. Çok geniş toplulukların kolayca sevebileceği canlı, hareketli, dolambaçsız bir anlatım yolu izledi. Bir yandan güldürürken, bir yandan da duygulandıran ve düşündüren bir yazar oldu. Onun anlattıklarına benzer terslikler, güldürücü olaylar, küçük insanı, ilerici aydını ezen bozukluklar geniş topluluklarca "Aziz Nesinlik olay" diye adlandırılmaya başlandı. Günlük olaylardan, gazete haberlerinden, politikadan esinlenen A. Nesin'e zaman zaman masallar ve halk hikâyeleri de çıkış noktası oldu. Hikâye ve romanlarındaki bu tür konular ve somut insan ilişkilerine karşılık, oyunlarında insanın kişiliği, ahlaksal, toplumsal konumu gibi temaları yer yer somutlamalara yönelerek işledi. Ancak alışılmış yapıtlarının çizgisini sürdüren oyunlar da yazdı; kimi yapıtları sahneye aktarıldı. Yapıtlarının geliriyle, kimsesiz ve yoksul çocukları meslek edininceye kadar yetiştirmek üzere Nesin Vakfı'nı (Çatalca) kurdu (1972). Mayıs 1993'te Aydınlık gazetesini çıkaran Aziz Nesin gazetenin başyazarlığını da üstlenmişti. 5 Temmuz 1995’de Çeşme'deki imza günü sonrası, saat 01.05'te öldü.

YILLARLA AZİZ NESİN

1915 (20 Aralık) İstanbul, Heybeliada'da doğdu.

1925 İstanbul'da Süleymaniye'de 'Kanuni Sultan Süleyman
İptidai Mektebi'nin 3.sınıfına girdi. (Sonradan
okulun adı, İstanbul 7. ilkokul oldu.)

1935 Kuleli Askeri Lisesi'ni bitirip Harp Okuluna geçti.

1937 Ankara'da Harp Okulunu bitirip asteğmen oldu.

1941 2.Dünya Savaşı yıllarında 2 yıl Trakya'da çadırlı
ordugahta görev yaptı.

1942 Erzurum Mustahkem Mevkii İstihkam Tb.Bölük
Komutanlığına atandı. Bir bomba kazasında
yaralandı. Erzincan'da depremde yıkılmış olan ordu
cephaneliğinin boşaltılmasıyla görevlendirildi.

1944 Ankara'da Harp Okulu'nda açılan ilk tank kursuna
katıldı.

1944 Zonguldak'ta uçaksavar top mevzileri yaptırmakla
görevlendirildi.

1945 Askerlikten ayrıldıktan sonra Karagöz Gazetesinde
ve Yedigün Dergisinde redaktörlük ve yazarlık
yaptı, profesyonel olarak yazarlığa başladı.

1945 Tan Gazetesi'nde köşe yazarlığına başladı. (4
Aralık'ta tek parti iktidarı üniversite gençlerine
Tan Gazetesi'ni yaktırdı.)

1945 Yayınlanmış ilk bağımsız yapıtı 'Parti Kurmak Parti
Vurmak' adlı 16 sayfalık broşürü çıktı.

1946 Sabahattin Ali ile birlikte Markopaşa ve süreği
olan gülmece gazetelerini çıkardı.

1947 Bursa'ya sürgün edilerek güvenlikte gözaltında
tutuldu.

1948 İkinci kitabı olan 'Azizname' adlı taşlama kitabını
çıkardı. Bu kitap için İstanbul 2.Ağır Ceza
Mahkemesinde dava açıldı. 4 ay tutuklu olarak süren
dava sonunda aklandı.

1949 İngiltere Prensesi Elizabeth, İran Şahı Rıza
Pehlevi, Mısır Kralı Faruk her üçü birden
Ankara'daki elçilikleri aracılığıyla Türkiye
Dışişleri Bakanlığı'na resmen başvurarak, bir
yazısında kendilerini aşağıladığı savıyla aleyhine
dava açtılar. 6 ay hapse mahkum edildi ve ceza
infaz edildi.

1952 İstanbul'da yeni kurulmaya başlanan Levent'te bir
dükkan kiralayarak Oluş Kitabevi'ni açtı. Sabahları
Levent'teki evlere gazete dağıtıyordu.

1953 İki küçük çocuğuyla birlikte Levent'teki
kitabevinden geçimini sağlayamayınca Beyoğlu'nda
Bursa Sokağı'ndaki yeni yapılmış hanın bir
odasında 'Paradi Fotoğraf Stüdyosu'nu bir ortağı
ile birlikte kurdu.

1955 6-7 Eylül faciası olarak tarihimize gelen
İstanbul'daki azınlıkların ev ve dükkanlarının
korkunç yıkımına suçlu aranmaya başlanmıştı. Aziz
Nesin'de suçlu olarak Sıkıyönetimce tutuklandı.

1955 Halil Lütfü Dördüncü'nün 'Yeni Gazetesi'nde köşe
yazarlığına başladı.

1956 İtalya'da (Bordighera'da) yapılan uluslararası
(yirmi iki ulus) gülmece yarışmasında birincilik
ödülü olan Altın Palmiye'yi 'Kazan Töreni' adlı
öyküsüyle kazandı.

1957 Yine İtalya'daki aynı uluslararası yarışmada 'Fil
Hamdi' adlı Öyküsüyle ikinci kez birincilik ödülü
olan Altın Palmiye'yi kazandı.

1960 İtalya'da kazandığı ilk Altın Palmiye'yi devlet
hazinesine bağışladı.

1961 Tanin Gazetesi'nde köşe yazarlığına başladı.

1961 Zübük adlı haftalık bir gülmece gazetesi çıkarmaya
başladı.

1962 Sahibi bulunduğu Düşün Yayınevi anlaşılamayan bir
nedenle bir gece yandı. Üst fiyatları 3 milyon lira
olan (bugünkü para değeriyle en az yarım milyar
lira) depodaki kitapları yandı.

1965 Elli yaşındayken ilk kez pasaport alabildi ve
yurtdışına çıktı. Çağrılı olduğu Berlin ve
Weimar'daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı'na
katıldı. Altı ay süren bu ilk yurtdışı gezisinde,
Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve
Bulgaristan'a gitti.

1966 Bulgaristan'da yapılan uluslararası gülmece
yarışmasında birincilik ödülü olan Altın
Kirpi'yi 'Vatani Vazife' adlı öyküsüyle kazandı.

1968 Milliyet Gazetesi'nin açtığı Karagöz oyunu
yarışmasında 'Üç Karagöz' oyunuyla birincilik ödülü
aldı.

1969 Moskova'da yapılan uluslararası gülmece
yarışmasında 'İnsanlar Uyanıyor' adlı öyküsüyle
Krokodil birincilik ödülü kazandı.

1970 Türk Dil Kurumu'nun oyun ödülünü 'Çiçu' adlı
oyunuyla kazandı.

1972 Kimsesiz çocukları yetiştirmek için Nesin Vakfı'nı
kurdu.

1974 Asya-Afrika Yazarlar Birliği'nin Lotus ödülünü
kazandı.

1975 Lotus ödülünü almak için Filipinler'in başkenti
Manila'da yapılan törene katıldı.

1976 Bulgaristan'da Gabrovo kentinde düzenlenen gülmece
kitabı uluslararası yarışmasında birinciliği elde
ederek Hitar Petar ödülünü kazandı.

1977 TürkiyeYazarlar Sendikası Başkanı seçildi.

1978 'Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz' adlı romanıyla Madaralı
Roman Ödülünü kazandı.

1982 Vietnam'daki Asya-Afrika Yazarlar Birliği
toplantısından dönüşte Moskova'da kalp
hastalığından hastaneye kaldırıldı. 'Kalp
Hastalıkları Araştırma Merkezi'nde bir ay kalarak
tedavi gördü.

1983 ABD'de Indiana Üniversitesi'nin düzenlediği
uluslararası toplantıya çağrıldı. Pasaportu geri
alındığı için bu toplantıya katılamadı.

1984 (20 Aralık) Şan Sinema Salonu'nda 70. Doğumgünü
töreni yapıldı.

1984 Aydınlar Dilekçesi girişiminde bulundu.

1985 Ekin A.Ş'nin kurulması girişiminde bulundu.

1985 İngitere'de PEN Kulüp onur üyeliğine seçildi.

1985 TÜYAP'ın düzenlediği 'Halkın Seçtiği Yılın Yazarı'
ödülünü kazandı.

1989 'Demokrasi Kurultayı'nın toplanmasında etkin görev
aldı. Oluşturulan 'Demokrasi izleme Komitesi'nin
iki başkanından biri oldu.

1989 Sovyet Çocuk Fonu'nun ilk kez verilen 'Tolstoy
Altın Madalyası'na değer görüldü.

1990 (19 Mart) Ankara'da Sanat Kurumu'nda 75.Yaşı
kutlandı.

1995 5 Temmuz Çeşme'deki imza günü sonrası, saat
01.05'te öldü.